Question

Divan şairlerinden Hayâlî’ye ait “O mâhîler ki deryâ içredür deryâyı bilmezler.” (O balıklar ki denizin içindedirler, denizi bilmezler.) sözünü birey ve toplum ilişkisine uyarlayarak değerlendiriniz.

Answer 1

Hayâlî’nin “O mâhîler ki deryâ içredür deryâyı bilmezler.” sözü, bireyin toplum içindeki konumunu ve toplumun birey üzerindeki etkisini anlamak için güzel bir benzetmedir. Bu söz, bireylerin içinde yaşadıkları toplumun değerlerini, normlarını ve etkilerini tam olarak kavrayamayabileceklerini ifade eder. Çünkü bireyler, toplumun bir parçası olarak, onun içinde doğar, büyür ve şekillenirler; bu yüzden toplumun genel yapısını ve kendi üzerindeki etkisini objektif bir şekilde görmekte zorlanabilirler.

Bu durum, balıkların deniz içinde yaşamasına ve denizin genişliğini, derinliğini veya kendi varlıklarını sürdürmelerini sağlayan ekosistemi tam olarak idrak edememelerine benzetilebilir. Balıklar için deniz, var olmanın sıradan bir parçasıdır ve bu yüzden denizin kendileri için ne anlama geldiğini sorgulamazlar.

Birey ve toplum ilişkisinde de benzer bir durum söz konusudur. Bireyler, toplumun birer üyesi olarak, toplumun kendilerine sağladığı imkanların ve sınırlamaların farkında olmayabilirler. Toplumun kültürel, sosyal ve ekonomik yapısı, bireylerin düşünce ve davranışlarını şekillendirirken, bireyler bu yapıyı sorgulamadan kabul edebilirler. Ancak, tıpkı denizin farkında olmayan balıklar gibi, bireyler de toplumun dışına çıkıp farklı perspektifler kazandığında, toplumun genel yapısını ve kendi üzerindeki etkisini daha iyi anlayabilirler.

Bu benzetme, bireyin toplum içindeki bilinç düzeyini ve toplumun birey üzerindeki etkisini sorgulamak için kullanılabilir. Aynı zamanda, bireylerin toplum içindeki rolünün ve toplumun bireyler üzerindeki etkisinin farkında olmanın önemini vurgular.