Question

XIII. yüzyılda Anadolu halkının eğiticisi ve umudu olan şeyh ve dervişler kimlerdir? Yazınız.

Answer 1

XIII. yüzyılda Anadolu halkının eğiticisi ve umudu olan şeyh ve dervişler, genellikle tasavvufi akımlara mensup olan ve Anadolu’ya İslam’ı yaymak için çaba gösteren kişilerdir. Bu dönemde Anadolu, Moğol istilası, Haçlı seferleri, Selçuklu devletinin zayıflaması ve Babai isyanları gibi pek çok siyasi ve sosyal kargaşanın yaşandığı bir yerdi. Bu ortamda, Anadolu halkı manevi bir sığınak arıyordu. Bu ihtiyacı karşılayan şeyh ve dervişler, hem ilim hem de irfan sahibi olup, halka dini ve tasavvufi ilkeleri anlatarak onları eğitir, aydınlatır ve teselli ederlerdi.

XIII. yüzyılda Anadolu’da halkın eğiticisi ve umudu olan bazı önemli şeyh ve dervişler şunlardır:

• Mevlana Celaleddin-i Rumi: Şair, alim, ilahiyatçı ve sufi mutasavvıftır. Anadolu’nun Türkleşmesinde büyük katkı sağlamış bir düşünür olarak bilinir.
• Ahi Evren: Ahi teşkilatının kurucusu olarak bilinir.
• Muhyiddin Arabi: Tasavvuf tarihinin en önemli simalarından biridir.
• Hacı Bektaş Veli: Bektaşilik anlayışının kurucusu olarak bilinir.
• Yunus Emre: Halk şiirinin önde gelen isimlerinden biridir.
• Yesevi dervişleri: Anadolu Türk halkına dini ve tasavvufi ilkeleri anlatmak amacıyla Türkçeyi kullanmışlardır.
• Dede Garkın, Emirci Sultan, Sarı Saltuk, Baba İlyas-ı Horasani, Şeyh Edebali, Barak Baba: 13. yüzyılda Anadolu’ya göç eden veya orada doğan çoğunluğunu Türkmenlerin oluşturduğu gezgin dervişlerdir.

Bu dervişler, Anadolu’nun sosyal, kültürel ve dini dokusunun oluşmasında önemli bir rol oynamıştır.