Question

“Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret hâli müstesna, mallarınızı bâtıl (haksız ve haram yollar) ile aranızda yemeyin…” (Nisâ suresi, 29. ayet.) “Aranızda mallarınızı bâtıl sebeplerle yemeyin. İnsanların mallarından bir kısmını, bile bile haksız yere yemek için mallarınızı hâkimlere rüşvet olarak vermeyin.” (Bakara suresi, 188. ayet.) Yukarıdaki ayetlere göre hangi durumlar kul hakkı kapsamına girmektedir? Arkadaşlarınızla değerlendiriniz.

Answer 1

Yukarıdaki ayetlerde belirtildiği gibi, kul hakkı, bir kişinin başka bir kişi üzerindeki hakkını ihlal etme durumunu ifade eder. İslam’da kul hakkı, hem maddi hem de manevi davranışları kapsar. İşte kul hakkına giren bazı durumlar:

1. Bir kişinin malını haksız yere almak veya çalmak.
2. Bir kişinin hakkını yerse.
3. Hırsızlık yapmak.
4. İnsanların mallarından bir kısmını, bile bile haksız yere yemek için mallarınızı hâkimlere rüşvet olarak vermek.
5. İstenmeyen bir şey yapmak.
6. Kişiler ile alay etmek.
7. Küçük düşürmek.
8. Başkalarının yanında kişiyi aşağılamak.
9. Rencide etmek.
10. İmkânı bulunduğu halde vakti gelmiş olan bir borcu ödemeyenler.

Bu durumların helalliği ise hakkı mağlup eden ve hak yiyen kişilerin arasında gerçekleşecektir. Bir başkası bu günahı bağışlayamaya yetkili değildir. Helallik alma koşulu aranmaktadır. Allah’ın kul hakkı günahını bağışlaması için hakkı mağlup eden kula danışmasının gerekli olduğu bilinir. Şayet hakkı mağlup eden hak sahibi bahsedilen kişiyi bağışlamaz ise Allah bunun günahını affetmeyecektir.