Question

Gül imgesinin Türk şiir geleneğinde hangi bağlamlarda kullanıldığını şiir örnekleriyle birlikte araştırınız.

Answer 1

Gül imgesi Türk şiir geleneğinde çeşitli bağlamlarda kullanılmıştır. Şiirlerde genellikle aşk, güzellik, bahar, melankoli, geçicilik ve ölüm gibi temalarla ilişkilendirilir. Gül imgesi hem divan edebiyatında hem de cumhuriyet dönemi şiirinde sıkça görülür. Bazı şiir örnekleri şunlardır:

• Divan edebiyatında gül imgesi sevgiliye, sevgilinin yanağına, dudağına, terine, ellerine, kulaklarına benzetilir. Sevgili bazen Yaradan’ın kendisi, bazen elçisi Hz. Muhammed (sav), bazen de vuslatı imkânsız hale getirilmiş bir hayali güzeldir. Gül, Efendimizin (sav) kokusudur, O’nun yansımasıdır. Gül, baharın adıdır, gülistanın süsüdür. Gül, nazlıdır, zariftir, kırılgandır. Gül, üzerine yapılan teşbih ve mecazların sonu gelmez. Bir divan şiiri örneği şöyledir:

Gül: Divan şiirinde en çok kullanılan ve tüm güzellik vasıflarını bünyesinde toplayan çiçeklerin şahı güldür. Gül; sevgilidir, sevgilinin yanağıdır, dudağıdır, teridir, elleri, kulaklarıdır. Sevgilinin boyu gülfidanıdır. Sevgilinin yüzü gül rengidir. Gül, Efendimizin (sav) kokusudur, O’nun yansımasıdır. Dinimizde de kutsal sayılan bu çiçek, divan şairleri tarafından da kutlu olan sevgiliye benzetilmiştir. Sevgili, bazen Yaradan’ın kendisi; bazen elçisi Hz. Muhammed (sav) bazen de vuslatı imkânsız hale getirilmiş bir hayali güzeldir. Gül bulunduğu yeri “gülistân” yapar; baharın adı gül mevsimidir. Gül, nazlıdır, zariftir, kırılgandır. Gül, üzerine yapılan teşbih ve mecazların sonu gelmez. Gülmek: açılmak Gül: sevgili Gam çekmek: üzülmek, kederlenmek

• Cumhuriyet dönemi şiirinde gül imgesi daha çok modern ve yenilikçi bir anlayışla ele alınır. Gül, geleneksel şiirin kalıplarından ve klişelerinden kurtulmak, yeni bir şiir dili yaratmak, bireysel ve toplumsal sorunlara dikkat çekmek için kullanılır. Gül, aşkın yanı sıra acının, yalnızlığın, özlemin, direnişin, özgürlüğün, umudun, hayal kırıklığının da simgesi olur. Gül, hem gerçekçi hem de sembolik bir anlam taşır. Bir cumhuriyet dönemi şiiri örneği şöyledir:

Gülün tam ortasında ağlıyorum Her akşam sokak ortasında öldükçe Önümü arkamı bilmiyorum Azaldığını duyup duyup karanlıkta Beni ayakta tutan gözlerinin Ellerini alıyorum sabaha kadar seviyorum Ellerin beyaz tekrar beyaz tekrar beyaz Ellerinin bu kadar beyaz olmasından korkuyorum