Question

Orta Asya'da ilk kurulan Türk devletleri hangileridir?​

Answer 1

Orta Asya’da ilk kurulan Türk devletleri, Türk tarihinde önemli bir yere sahiptir. Çin kaynaklarına göre, Orta Asya’daki ilk Türk siyasi birliği MÖ 3. yüzyılda Hunlar ile başlamıştır. Asya Hun Devleti, Türk devlet geleneğinin temelini atmıştır. MÖ 58’de iç çarpışmalar sonucu Kuzey ve Güney olarak ikiye ayrılmıştır. Kuzey Hunlar, MÖ 150’de Batı’ya göç ederek Avrupa Hun Devleti’ni kurmuşlardır. Güney Hunlar ise MS 216’da Çin hakimiyetine girmiştir.

Asya Hun Devleti’nden sonra, Orta Asya’da pek çok Türk devleti kurulmuştur. Bunlardan en önemlileri şunlardır:

• Göktürk Devleti: Türk adıyla kurulan ilk devlettir. 552’de Bumin Kağan tarafından kurulmuştur. Merkezi Ötüken’dir. 582’de Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılmıştır. Doğu Göktürk Devleti, 630’da; Batı Göktürk Devleti ise 659’da Çin hakimiyetine girmiştir.
• 2. Göktürk Devleti (Kutluk): 681’de Kutluk Kağan tarafından kurulmuştur. 38 harfli Göktürk alfabesi icat edilmiştir. Türk tarihinin ilk yazılı belgesi olan Orhun Abideleri yapılmıştır. 745’te Uygurlar tarafından yıkılmıştır.
• Uygur Devleti: 745’te Kutluğ Bilge Kül Kağan tarafından kurulmuştur. Merkezi Karabalasagun (Ordubalık)'dur. İlk yerleşik Türk devletidir. Gök Tanrı inancı ve Uzakdoğu dinleri de yaygınlaşmıştır. 751 Talas Savaşı’ndan sonra İslamiyet ile tanışmışlardır. Karluk, Yağma ve Çiğil boyları İslamiyet’i kabul eden ilk Türk boylarıdır. 18 harfli Uygur alfabesini kullanmışlardır. 840’ta Kırgızlar tarafından yıkılmıştır.

Orta Asya’da kurulan diğer Türk devletleri arasında Sibirler, Avarlar, Türgişler, Hazarlar, Karluklar, Kıpçaklar, Peçenekler, Bulgarlar, Macarlar ve Oğuzlar sayılabilir.