Question

Osmoz nedir ve bitkilerde nasıl gerçekleşir?

Answer 1

• Osmoz, az derişik bir ortamdaki (hipotonik ortamdaki) suyun yarıgeçirgen bir zarın (örneğin hücre zarı) içinden geçerek çok derişik başka bir ortama geçişine denir.
• Osmoz, pasif taşıma olarak adlandırılan bir taşıma şeklidir. Pasif taşıma, hücrenin enerji harcamadan madde alışverişi yaptığı bir taşıma şeklidir.
• Osmoz, su potansiyeli farkına bağlı olarak gerçekleşir. Su potansiyeli, suyun hareket etme eğilimidir. Su potansiyeli düşük olan ortam, suyun hareket ettiği ortamdır. Su potansiyeli yüksek olan ortam ise suyun geldiği ortamdır.
• Bitkilerde osmoz, köklerde su ve mineral emilimi, hücreler arası madde iletimi ve bitki hücrelerinin turgor basıncını sağlaması gibi önemli işlevlere sahiptir.
• Bitkilerde osmoz, şu şekilde gerçekleşir: Bitkiler köklerine taşıdıkları şekerler ve diğer çözünenlerle kökün içi ve dışı arasında bir gradyan oluşturur. Topraktan gelen su daha sonra osmoz ile köke doğru hareket eder. Su, kök içerisine alındıktan sonra ksilem adı verilen iletim demetleriyle bitkinin üst kısımlarına taşınır. Bitkinin yapraklarındaki hücreler de fotosentez sonucu oluşan organik maddelerle su potansiyelini düşürür. Bu da osmozla suyun yapraklara gelmesini sağlar.
• Bitki hücreleri, osmozla aldıkları suyu vakuol adı verilen büyük kofullarında depolar. Bu da hücrenin şişmesine ve hücre duvarına baskı yapmasına neden olur. Bu baskıya turgor basıncı denir. Turgor basıncı, bitki hücrelerinin canlılığını ve dikliğini korumasını sağlar.