Question

Bitkilerde diğer döllenme yöntemleri nelerdir?

Answer 1

Bitkilerde döllenme yöntemleri, bitkilerin üreme şekillerine göre değişiklik gösterir. Bitkiler, üreme şekilleri bakımından eşeyli ve eşeysiz olarak ikiye ayrılır.

Eşeyli üreme, erkek ve dişi organlardaki gametlerin birleşmesi sonucu oluşur. Eşeyli üreme yapan bitkilerde, döllenme yöntemleri şunlardır:

• Kendine döllenme: Aynı bitkinin erkek organından çıkan polenlerin, aynı bitkinin dişi organına ulaşmasıdır. Bu şekilde, bitki kendi kendini dölleyebilir. Kendine döllenme, bitkinin genetik yapısını korumasını sağlar ancak genetik çeşitliliği azaltır.
• Başka bitkiye döllenme: Farklı bitkilerin erkek organından çıkan polenlerin, başka bitkilerin dişi organına ulaşmasıdır. Bu şekilde, bitkiler farklı genetik materyalleri karıştırabilirler. Başka bitkiye döllenme, bitkilerin genetik çeşitliliğini artırmasını sağlar ancak uygun aracıların bulunmasını gerektirir.
• Çift döllenme: Çiçekli bitkilerde (anjiyospermlerde) görülen bir döllenme şeklidir. Çift döllenme olayında, erkek organın başçığından çıkan polenler, dişi organın tepeciğine ulaşır ve burada çimlenerek polen tüpü oluşturur. Polen tüpü içindeki iki sperm çekirdeğinden biri yumurta hücresi ile birleşerek zigotu (2n) oluşturur. Bu olaya birincil döllenme denir. Diğer sperm çekirdeği ise sinergitlerden biri ile birleşerek endosperm çekirdeğini (3n) oluşturur. Bu olaya da ikincil döllenme denir.

Eşeysiz üreme, yumru, soğan, rizom, stolon ve çelik gibi organlarla olur. Eşeysiz üreme yapan bitkilerde, döllenme olmaz ancak bazı durumlarda eşey organları kullanılarak da eşeysiz üreme (apomixis) olabilir. Apomixis, eşey organlarında, döllenme olmaksızın, embriyo veya tohumun oluşmasını sağlayan bir üreme şeklidir. Apomixis’in birçok çeşidi vardır:

• Parthenogenosis: Embriyonun döllenmemiş yumurtadan oluşmasıdır.
• Apogami: Embriyonun sinergid veya antipodal hücrelerden oluşmasıdır.
• Diplospori: Embriyonun döllenmemiş yumurta anahücresinden oluşmasıdır.
• Apospori: Embriyonun tohum taslağındaki bir somatik hücreden oluşmasıdır.
• Adventif embriyoni: Embriyonun tohum taslağının integumentlerinin veya yumurtalık zarının somatik hücreleri içerisinde gelişmesidir.