Question

Na, K, Fe, Ca, Mg, H2O maddelerinin insan sağlığı ve çevre için önemi nedir?

Answer 1

Bu maddelerin her biri hem doğada hem de insan vücudunda bulunur ve hayati fonksiyonlar için gerekli olan elementler ve bileşiklerdir. Bu maddelerin önemi şöyle sıralanabilir:

• Sodyum (Na): Vücudun asit-baz dengesini düzenler. Osmotik basıncın sağlanmasında ve vücudun suyu tutabilmesinde etkilidir. Kas ve sinir fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde işlemesinde görev alır. Günlük miktar 3 g kadardır. Tuz çok fazla tüketildiğinde tansiyon ve damar sertliğine sebep olur. Sodyum eksikliği ise kusma, kas ağrıları, bilinç bulanıklığı ve solunum yetmezliğine neden olabilir. Sodyum, toprağın ve suyun iyon dengesini sağlar. Bitkilerin gelişimi için gerekli olan elementlerdendir.
• Potasyum (K): Vücut sıvılarındaki elektrolit dengenin korunmasında, kandaki glikoz seviyesinin düzenlenmesinde ve sinir hücrelerinin işlevlerinin yerine getirmesinde rol alır. Ömrü uzatır. Böbrekte taş oluşumunu azaltır, engeller. Günlük miktar 2-4 g kadardır. Potasyum eksikliği kas krampları, yorgunluk, iştahsızlık, sinirlilik gibi belirtilere yol açar. Potasyum fazlalığı ise kalp ritim bozukluklarına neden olabilir. Potasyum, bitkilerde yeşil bölümlerin dayanıklılığı ve ürün kalitesi üzerine doğrudan etkilidir. Meyvelerin yeterli büyüklüğe, dolgunluğa, sertliğe ve renge sahip olması için potasyum gerekli bir besin maddesidir. Potasyum topraktaki iyon dengesini de sağlar.
• Demir (Fe): Hemoglobinin ve bazı enzimlerin yapısındaki temel elementlerdendir. Hemoglobin kanın oksijen taşıma kapasitesini arttırır. Demir eksikliği (anemi), konsantrasyon düşüklüğü, uyku hali, sinirlilik, azalan fiziksel kapasite ve azalan bağışıklık fonksiyonlarına neden olur. Günlük miktar 10-15 mg kadardır. Demir fazlalığı ise karaciğer hasarına yol açabilir. Demir, bitkilerde klorofil sentezinde azalmaya ve yaprakların sararmasına neden olur.
• Kalsiyum (Ca): Vücudun işlevlerinde iyon halinde tepkimelerde, kasların kasılmasında, kanın pıhtılaşmasında, kemiklerin ve dişlerin yapısında önemli roller üstlenir. Kalsiyum eksikliği kemik erimesi (osteoporoz), diş çürükleri, kas krampları gibi sorunlara yol açar. Günlük miktar 800-1000 mg kadardır. Kalsiyum fazlalığı ise böbrek taşı oluşumu ve böbrek yetmezliği riskini arttırır. Kalsiyum, hayvanların kemik, diş, yumurta kabuğu gibi yerlerinde bulunur. Bitkilerin hücre çeperleri ve kök büyümesi için önemlidir.
• Magnezyum (Mg): Magnezyum olmadan vücutta enerji dönüşümü gerçekleşmez. Kemiklerin, dişlerin, kasların ve sinirlerin gelişmesinde önemlidir. Doğal stres önleyici maddedir. Magnezyum eksikliği kas seğirmeleri, uykusuzluk, baş ağrısı, depresyon gibi belirtilere neden olur. Günlük miktar 300-400 mg kadardır. Magnezyum fazlalığı ise ishal, bulantı, kusma gibi sindirim sorunlarına yol açabilir. Magnezyum, bitkilerde klorofil molekülünün yapısında bulunur ve fotosentez için gereklidir.
• Su (H2O): Vücudun en temel bileşenidir. Vücudumuzun %75’i sudan oluşur. Vücutta çeşitli hücre görevlerinin yerine getirilmesini sağlar. Suyun eksikliği susuzluk, baş ağrısı, yorgunluk, kabızlık gibi sorunlara neden olur. Suyun fazlalığı ise vücutta ödem oluşumuna ve elektrolit dengesinin bozulmasına yol açabilir. Günlük miktar 2-3 litre kadardır. Su, bitkilerde fotosentez yapılmasını sağlar. Su olmadan yaşam düşünemeyiz.