Question

Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik iç ve dış tehditlerin neler olabileceğini araştırınız.

Answer 1

Cumhuriyetin ilk yıllarında Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik iç ve dış tehditler, ülkenin bağımsızlığını, bütünlüğünü ve rejimini tehlikeye sokan çeşitli olaylar ve girişimlerdir. Bu tehditlerin bazıları şunlardır:

• Şeyh Sait İsyanı (1925): Doğu Anadolu’da Şeyh Sait önderliğinde çıkan bir dini ve siyasi isyandır. İsyanın amacı, Cumhuriyeti ve inkılapları yıkarak, yerine saltanat ve halifeliği getirmektir. İsyan, Takrir-i Sükun Kanunu ile bastırılmıştır.
• İzmir Suikastı (1926): Mustafa Kemal Atatürk’e karşı yapılan bir suikast girişimidir. Suikastın arkasında, eski rejimi geri getirmek isteyen bazı subaylar, siyasetçiler ve yabancı güçler vardır. Suikast, bir gün önceden haber alınması sayesinde engellenmiştir.
• Menemen Olayı (1930): Menemen’de Derviş Mehmet önderliğinde ayaklanan bir grup isyancının, Öğretmen Asteğmen Kubilay’ı şehit etmesidir. Olay, halkın dini duygularını istismar ederek Cumhuriyet rejimine karşı çıkmak isteyenlerin eylemidir. Olay, halkın tepkisi ve askerin müdahalesi ile son bulmuştur.

Bu tehditlerin yanında, Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik dış tehditler de vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Musul Sorunu: Türkiye ile İngiltere arasında Musul vilayetinin kimin toprağı olduğu konusunda çıkan bir anlaşmazlıktır. Türkiye, Musul’un tarihi, coğrafi ve etnik olarak kendisine ait olduğunu savunurken, İngiltere Musul’un petrol zenginliği nedeniyle bölgeyi elinde tutmak istemiştir. Sorun, Milletler Cemiyeti’nin kararı ile İngiltere lehine çözümlenmiştir .
• Hatay Sorunu: Türkiye ile Fransa arasında Hatay’ın kimin toprağı olduğu konusunda çıkan bir anlaşmazlıktır. Türkiye, Hatay’ın tarihi, coğrafi ve etnik olarak kendisine ait olduğunu savunurken, Fransa Hatay’ı Suriye’ye bağlı bir devlet olarak tanımıştır. Sorun, Hatay Meclisi’nin aldığı karar ile Türkiye lehine çözümlenmiştir .

Bu tehditlere karşı Türkiye Cumhuriyeti, hem iç hem de dış politikada çeşitli önlemler almıştır. Bu önlemlerden bazıları şunlardır:

• Takrir-i Sükun Kanunu: İç isyanları önlemek için çıkarılan bir kanundur. Kanuna göre, hükümete karşı girişilen her türlü eylem suç sayılır ve cezalandırılır. Ayrıca basın üzerinde de sıkı denetim uygulanır.
• Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının Kapatılması: Çok partili hayata geçiş denemesi olarak kurulan bu parti, Şeyh Sait İsyanına karıştığı gerekçesiyle kapatılmıştır. Partinin kapatılmasıyla birlikte tek parti rejimi güçlenmiştir.
• Serbest Cumhuriyet Fırkasının Kapatılması: Çok partili hayata geçiş denemesi olarak kurulan bu parti, Menemen Olayı sonrasında kendi isteğiyle kapatılmıştır. Partinin kapatılmasıyla birlikte tek parti rejimi devam etmiştir.
• Lozan Antlaşması: Türkiye ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan bir barış antlaşmasıdır. Antlaşma ile Türkiye’nin bağımsızlığı ve sınırları tanınmış, kapitülasyonlar kaldırılmış, azınlık hakları düzenlenmiş ve Boğazlar rejimi belirlenmiştir .
• Sadabat Paktı: Türkiye, Irak, İran ve Afganistan arasında imzalanan bir dostluk ve işbirliği antlaşmasıdır. Antlaşma ile bölgede barış ve güvenliğin sağlanması amaçlanmıştır .
• Balkan Antantı: Türkiye, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya arasında imzalanan bir dostluk ve işbirliği antlaşmasıdır. Antlaşma ile bölgede barış ve güvenliğin sağlanması amaçlanmıştır .