Question

9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Sayfa 131, 132, 133, 134, 135, 136 Cevapları - MEB Yayınları

Answer 1

9. Sınıf Coğrafya MEB Yayınları 131. Sayfa Cevapları 

Konuya Başlarken 

Türkiye’de kısa mesafede birbirinden farklı iklim özellikleri görülür. Hatta bir kıtanın tamamında yaşanabilecek kadar çok iklim farklılıklarının görüldüğü Türkiye için Küçük Asya nitelendirilmesi yapılır. Türkiye’de doğal ortamı doğrudan etkileyen iklim koşulları, beşerî ortamda da çeşitliliğe neden olmuştur. 

1. Türkiye’de iklim çeşitliliğinin sayıca fazla olmasında etkili olan faktörler neler olabilir? CEVAP:

Türkiye’de iklim çeşitliliğinin sayıca fazla olmasında etkili olan faktörler şunlardır:

• Matematik konum: Türkiye, 36°-42° kuzey enlemleri ve 26°-45° doğu boylamları arasında, ılıman iklim kuşağının ekvatora yakın bölümünde yer alır. Bu durum, Türkiye’nin hem sıcak hem de soğuk hava kütlelerinin etkisine girmesine ve dört mevsimin belirgin olarak yaşanmasına neden olur.
• Özel konum: Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır. Denizlerin ısıyı depolama ve bırakma kapasitesi karalardan daha fazla olduğu için kıyı bölgelerinde iklim daha ılıman, iç bölgelerde ise iklim daha karasaldır. Kıyılardan iç kesimlere gidildikçe sıcaklık farkları, günlük ve yıllık sıcaklık farkları, yağış miktarı ve nem oranı değişir.
• Yer şekilleri: Türkiye, dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Kuzey ve güney kesimlerinde kıyıya paralel uzanan yüksek sıradağlar, nemli hava kütlelerinin iç kısımlara sokulmasını engeller. Bu nedenle Akdeniz ve Karadeniz’in kıyı kesimlerinde nemli iklimler dar bir kıyı şeridi boyunca etkili olurken iç kesimlerde karasal iklim koşulları geniş alanlarda görülür. Ege kıyılarında ise dağlar kıyıya dik uzandığı için nemli iklim iç kesimlere daha çok girmekte ve Akdeniz ikliminin etkili olduğu alan genişlemektedir.
• Yükselti: Yükselti arttıkça sıcaklık azalır. Her 100 metre yükseldikçe sıcaklık yaklaşık 0.6°C düşer. Bu durum, bitki örtüsünün dikey yönde değişmesine neden olur. Yükselti arttıkça bitki örtüsü seyrekleşir ve tür çeşitliliği azalır.
• Basınç ve rüzgâr: Basınç, havanın ağırlığı ile ilgilidir. Basınç arttıkça hava yoğunlaşır ve alçalır. Basınç azaldıkça hava seyrekleşir ve yükselir. Yükselen hava soğur ve yoğuşurken alçalan hava ısınır ve kurur. Bu durum, yağış dağılışını etkiler. Rüzgâr ise basınç farklılıklarından kaynaklanan hava hareketidir. Rüzgâr, nemli veya kuru hava kütlelerini taşıyarak iklimin değişmesine neden olur.

2. Yaşadığınız yerde etkili olan iklimin genel özellikleri nelerdir? 

CEVAP: Akdeniz İklimi Kışları ılık ve yağışlı, yazlar yağışsız ve sıcaktır. Yağışların yarıdan fazlası kışın düşer. Kar yağışı ve don olayları çok az görülür. Cephesel yağışlar yaygındır. 

Düşünelim-Tartışalım 

İnsanlar, Antalya kıyılarında serinlemek için denize girdiği anda Erzurum-Kars Platosunda soğuktan korunmak için kalın kıyafetlere ihtiyaç duyar. Sizce Türkiye’de iklim özelliklerinin yöreden yöreye farklılıklar göstermesinde etkili olan faktörler nelerdir? Tartışınız. 

CEVAP: Türkiye yöreden yöreye farklılık göstermesinin nedenleri: Karasallık-denizellik (denize göre konum) yani nemlilik Yükselti Dağların kıyı çizgisine uzanış doğrultusu ve bakı durumu Basınç merkezlerinin etkisi Rüzgarlar 

9. Sınıf Coğrafya MEB Yayınları 132. Sayfa Cevapları 

Ders İçi Çalışma 

Aşağıdaki haritada, yaklaşık aynı enlem üzerinde yer alan Ankara ve Erzurum’a ait yıllık ortalama sıcaklık değerleri verilmiştir.

Ankara’nın ve Erzurum’un sıcaklık ortalamalarının birbirinden farklı olmasının nedeni nedir?

CEVAP: Ankara’dan Erzurum’a gidildikçe yükseltinin artmasına bağlı olarak sıcaklık düşer.

9. Sınıf Coğrafya MEB Yayınları 133. Sayfa Cevapları

Ders İçi Çalışma

Aşağıda Türkiye’nin ocak ayı, temmuz ayı ve yıllık ortalama indirgenmiş sıcaklık dağılışı haritaları verilmiştir. Haritalardaki bilgilere göre sıcaklık dağılış haritalarını yorumlayınız.

Türkiye’nin Ocak Ayı Ortalama İndirgenmiş Sıcaklık Dağılışı Haritası: Sıcaklıkların güneyden kuzeye doğru artmasında enlem etkilidir. En yüksek sıcaklıklar enlem ve denizellik nedeniyle Akdeniz kıyılarında görülür. En düşük sıcaklıklar karasallık nedeniyle Doğu Anadolu’da görülür.

Türkiye’nin Temmuz Ayı Ortalama İndirgenmiş Sıcaklık Dağılışı Haritası: Sıcaklıkların güneyden kuzeye doğru artmasında enlem etkilidir. En yüksek sıcaklıklar enlem, karasallık ve sıcak hava akımları nedeniyle Güneydoğu Anadolu’da görülür. En düşük sıcaklıklar enlem nedeniyle Karadeniz bölgesinde görülür.

Türkiye’nin Yıllık Ortalama İndirgenmiş Sıcaklık Dağılışı Haritası: Sıcaklıkların güneyden kuzeye doğru artmasında enlem etkilidir. En yüksek sıcaklıklar enlem, karasallık ve sıcak hava akımları nedeniyle Güneydoğu Anadolu’da görülür. En düşük sıcaklıklar karasallık nedeniyle Doğu Anadolu’da görülür.

9. Sınıf Coğrafya MEB Yayınları 134. Sayfa Cevapları

Ders İçi Çalışma

Aşağıdaki haritada Türkiye’de etkili olan bazı rüzgârlar gösterilmiştir. Verilen yerel rüzgârların Türkiye’de sıcaklığı etkileme ve yağış oluşturabilme durumlarını söyleyiniz.

• Karayel: Kış aylarında etkili soğuk ve nemli rüzgarlardır.
• Yıldız: Kış aylarında etkili soğuk ve nemli rüzgarlardır.
• Poyraz: Kış aylarında etkili soğuk ve kuru rüzgarlardır.
• Samyeli: Yaz aylarında etkili sıcak ve kuru rüzgarlardır.
• Kıble: Yaz aylarında etkili sıcak rüzgarlardır.
• Lodos: Yaz ve kış aylarında etkili ılık ve nemli rüzgarlardır.

9. Sınıf Coğrafya MEB Yayınları 135. Sayfa Cevapları

Ders İçi Çalışma

Bağıl nem oranı ile bulutluluk oranı arasında bir bağlantı kurulmak istenirse; aşağıda verilen merkezlerin yıl içinde güneşlenme sürelerini fazla olandan az olana doğru söyleyiniz.

CEVAP: Mardin – Niğde – Ankara – Rize