Question

Çingene Roman Özeti

Answer 1

Çingene, Ahmet Mithat Efendi tarafından kaleme alınan ve Letaif-i Rivayat külliyatının on beşinci kitabını oluşturan romandır. Eser, ilk olarak 1887 yılında Tercüman-ı Hakikat’te tefrika edilmiş, aynı yıl kitap olarak da basılmıştır. Edebiyatımızda birçok ilke imza atan Ahmet Mithat Efendi, bu eserinde de Osmanlı toplumunda Çingene olgusunu ilk kez tartışmaya açmıştır. Yazar, toplum tarafından dışlanan, hep ön yargı ile bakılan Çingenelerin durumunu çok yönlü bir bakış açısıyla okuyucuya sunmuştur.

A) Çingene Kısa Özet

Hali vakti yerinde, kültürlü, görgülü bir genç olan Şems Hikmet, kendi gibi saygıdeğer arkadaşlarıyla beraber Kağıthane’ye eğlenceye gider. Burada yiyip içen grubun yanına bir çingene topluluğu gelir ve ortam daha da şenlenir. Çingenelerle beraber çalıp söylerler. Çingene grubundaki Ziba isimli genç kız Şems Hikmet Bey’in çok hoşuna gider. Kıza ertesi gün de oraya gelmesini söyler. Ertesi gün gidip kızı bulur ve kıza kendisini eğitmek istediğini söyler. Kızın ailesinden izin aldıktan sonra Çingene kızı bir tanıdığının yalısına yerleştirir. Bir sene boyunca kıza adabı muaşeret ve müzik dersleri verdirir.

Bu esnada yakın çevresi olayı duyar. Arkadaşları Ziba’nın değişimini görmüş ve onu kabul etmişlerdir. Ancak Şems Hikmet’in annesi ve eniştesi bu durumu kabullenemezler. Özellikle eniştesi ise Çingenelerin durumu üzerine kültürel ve etnografik tartışmalara girerler. Delikanlı, bir yandan Ziba’yı çok sevmekte diğer yandan ise ailesi ile karşı karşıya gelmek istememektedir. Böyle kültürlü, zengin bir adamın, bir Çingene kızına olan ilgisi, kısa zamanda tüm İstanbul’un diline dolanır. Delikanlı adeta mahalle baskısı altında ezilir. Ziba ise tüm bunlardan habersiz, eğitimine devam etmektedir. Tam bir hanımefendi olmuştur. Şems Hikmet, annesi ile yaşadığı bir tartışma soncunda çok üzülür. Annesinin ağır sözlerini kaldıramaz ve bir intihar mektubu yazarak kendini bahçedeki kuyuya atar. Beyin atladığını gören hane çalışanları Şems Hikmet’i hemen kuyudan çıkarırlar. Delikanlı ölmemiştir. Ancak kafasına aldığı darbeler nedeniyle aklını yitirmiştir. Geçmiş olsun dileği için eğitmenin yanına gelen Ziba’yı gören hane halkı şaşkına döner. Karşılarında bir Çingene kızından ziyade terbiyeli, eğitimli bir hanımefendi vardır. Şems Hikmet’in annesi mahvolur. Oğlunu üzdüğü için çok pişmandır. Kuyuya atlayışının yirmi dördüncü günü delikanlı vefat eder. Annesi, Ziba’yı evladı yerine koyar. Ziba ise Şems Hikmet’e bağlılık yemini eder. Hayatı boyunca evlenmez.

B) Kişiler

Şems Hikmet: Yirmi iki yaşında zengin bir beyzadedir. Yaşına rağmen son derece olgun, kültürlü, ağırbaşlı biridir. Babasından kalan serveti har vurup harman savurmamıştır. Kendisi gibi kültürlü insanlardan oluşan bir çevresi vardır.

Ziba: 15 yaşında bir Çingene kızıdır. Son derece patavatsız, sırnaşık bir kızdır. Müziğe karşı doğuştan gelen bir yeteneği vardır. Hızlı öğrenir.

Hoca Selimcan: Altmış sekiz yaşında Hint kökenli oldukça bilgili bir adamdır. Şems Hikmet’in babasına da hizmet etmiş, delikanlının eğitimini bizzat kendisi vermiştir.

Rakım Bey: Şems Hikmet’in kız kardeşi ile evlidir. Kalemi kuvvetli bir gazetecidir. Arapça ve Farsça bilmektedir. Çeşitli bilimlere ilgi duyan kültürlü bir adamdır.

Diğer Kişiler: Sihri Efendi, Davut Bey, Artin Elvanyan Bey, Düriye Hanım, Şems Hikmet’in annesi

C) Çingene’nin Olay Örgüsü

• Şems Hikmet’in arkadaşlarıyla Kağıthane’ye eğlenceye gitmesi.
• Çingene kızı Ziba’yı görüp çok beğenmesi ve onu eğitmeye karar vermesi.
• Kız ailesinden izin alıp onu Düriye Hanım’ın yalısına yerleştirmesi.
• Ziba’nın müzik ve davranış eğitimi almaya başlaması.
• Şems Hikmet’in Ziba’ya olan ilgisinin duyulmaya ve ayıplanmaya başlaması.
• Şems Hikmet’in ailesi ile tartışmalar yaşamaya başlaması.
• Toplum baskısından bunalan Şems Hikmet’in intihar etmesi.
• Hane halkının Ziba’yı görüp çok beğenmesi.
• Şems Hikmet’in annesinin, Ziba’yı kendi kızı gibi görmeye başlaması.

D) Zaman, Mekân

Zaman: Olay 19. yüzyılın ikinci yarısında geçmektedir. Romanın başlaması ile bitmesi arasında yaklaşık bir buçuk senelik bir süre vardır.

Mekân: Romandaki olaylar tamamen İstanbul’da geçmektedir. Kağıthane, Alibeyköy ve Salacak, romandaki başlıca mekanlardır.

E) Tema, Konu, Çatışma

Tema: Aşk, toplum baskısı, Çingenelerin toplumdaki yeri

Konu: Bir Çingene kızına âşık olan delikanlının çevresi tarafından baskılanması

Çatışma: Romandaki temel çatışma Şems Hikmet’in sevdiği kız ile toplum normları arasında gidip gelmesidir. Toplumun ve ailesinin ön yargılarını kıramayan delikanlı sonunda intihar eder.

F) Anlatım Teknikleri ve Biçimleri

Ahmet Mithat Efendi’nin “Çingene” isimli romanında anlatma, gösterme ve özetleme teknikleri sıkça kullanılmıştır.

Romanda öyküleme ve betimleme anlatım biçimlerine yer verilmiştir. Özellikle romanın başında yer alan Haliç ve Kağıthane betimlemeleri dikkate değerdir.

G) Romanda Etkili Olan Akım

Ahmet Mithat Efendi’nin bu romanında romantizm akımının etkileri açıkça görülmektedir. Yazar, romanın akışını sık sık kesmekte ve okuyucuya bilgi vermektedir. Aynı zamanda romanda öğreticilik düşüncesi ön plana çıkmaktadır.