Question

Akarsular, Türkiye’de yeryüzünü şekillendiren en önemli dış kuvvettir. Bu durumun nedenlerini araştırınız.

Answer 1

Akarsular, yer kabuğunun üzerinde akan, yataklarını aşındıran, taşıdıkları malzemeleri biriktiren ve çeşitli yeryüzü şekilleri oluşturan dış kuvvetlerdir. Türkiye’de akarsuların yeryüzünü şekillendirmede önemli bir rol oynamasının nedenleri şunlardır:

• Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada konumundadır. Bu nedenle, akarsuların havzaları genellikle dar ve kısa olur. Akarsular, kısa sürede denize ulaşmak için hızlı ve dik bir şekilde akarlar. Bu da akarsuların aşındırma gücünü arttırır.
• Türkiye, genç ve dağlık bir arazi yapısına sahiptir. Dağlar, kıyılara paralel uzanır ve akarsuların yataklarını keser. Akarsular, dağlık alanlarda derin vadiler, kanyonlar, şelaleler gibi aşındırma şekilleri oluştururlar.
• Türkiye, karasal iklimin etkisinde olan bir ülkedir. Bu nedenle, akarsuların rejimleri düzensizdir. Akarsular, yağışlı mevsimlerde taşıdıkları su miktarını arttırır ve taşkınlar yaparlar. Taşkınlar, akarsuların alüvyon taşıma ve biriktirme kapasitesini arttırır. Akarsular, alüvyonlu ovalar, deltalar, alüvyon konileri gibi biriktirme şekilleri oluştururlar.
• Türkiye, nüfus yoğunluğu ve tarım faaliyetleri açısından gelişmiş bir ülkedir. Bu nedenle, akarsular insan faaliyetleriyle de etkilenir. Akarsular, sulama, enerji üretimi, ulaşım gibi amaçlarla kullanılır ve yönlendirilir. Akarsuların doğal akışları bozulur ve yeryüzü şekilleri değişir