Question

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 197 Cevabı - Mega Yayıncılık

Answer 1

2017-2018 10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Mega Yayıncılık 3. Ünite Dalgalar Sayfa 197 Kendimizi Değerlendirelim Soruları ve Cevapları

10. Sınıf Mega Yayıncılık Fizik Ders Kitabı Sayfa 197 Cevabı

A. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başındaki “D”, yanlış olanların başındaki “Y” harfini işaretleyiniz. Yanlış olduğunu düşündüğümüz ifadelerin doğrusunu defterimize yazalım.

1. (D) Ses, boyuna dalgalar hâlinde yayılır.
2. (Y) Ses dalgaları hayvanların duyu organlarıyla algılanamaz.
3. (D) Ses dalgaları boşlukta yayılmaz.
4. () Sesin katılardaki yayılma hızı, gaz ortamlardakinden daha küçüktür.
5. (D) Ses dalgaları yansımaz.
6. (D) İnsan kulağının işitme aralığı 20 ile 20.000 Hz arasındadır.
7. () Rezonans, frekansları eşit hâle gelen iki salınımın maksimum etkileşime geçmesidir.
8. () İnsan kulağının ağrı eşiği 20 dB’dir.
9. () Yankı, ses kirliliğini artırıcı bir olaydır.
10. () Bir sesin şiddeti onun yüksekliğinin bir ölçüsüdür.

B. Aşağıdaki soruları yanıtlayalım ve yanıtlarımızı defterimize yazalım.

1. Sesin boyuna dalgalar hâlinde yayılmasının nedeni nedir?

Sesin boyuna dalgalar hâlinde yayılmasının nedeni, ses kaynağından çıkan titreşimlerin yayıldığı ortamdaki maddenin taneciklerini sıkıştırıp gevşetmesidir. Bu şekilde, ses dalgaları ortamda sıkışma ve genleşme bölgeleri oluşturarak ilerler. Sesin boyuna dalgalar hâlinde yayılması, yayılma doğrultusunun ilerleme doğrultusuna paralel olmasıdır. Ses mekanik dalga olduğundan yayılması için bir ortama ihtiyaç duymaktadır. Ses dalgaları boşlukta yayılmazken, maddesel ortamda yayılır. Ses, üç boyutta küresel olarak yayılır.

2. Sesler frekanslarına göre nasıl sınıflandırılmaktadır?

Sesler frekanslarına göre üçe ayrılmaktadır:

• İşitilebilir Ses Dalgaları: İnsan kulağının duyarlılık sınırları içinde olan ses dalgalardır. Bu sesler müzik aletleri veya ses tellerimiz gibi değişik yollarla oluşturulabilir. İnsan kulağının duyabildiği ses frekansı aralığı yaklaşık olarak 20 Hz ile 20.000 Hz arasındadır.
• Ses Altı (infrasonik) Dalgalar: İşitilebilir sınırın altındaki frekanslarda olan ses dalgalardır. Bu sesler insan kulağı tarafından işitilemez ancak bazı hayvanlar tarafından duyulabilir. Örneğin filler, balinalar ve yunuslar infrasonik seslerle iletişim kurabilir. Deprem, volkan, şimşek gibi doğal olaylar da infrasonik ses kaynaklarıdır.
• Ses Üstü (ultrasonik) Dalgalar: İşitilebilir sınırın üstündeki frekanslarda olan ses dalgalardır. Bu sesler de insan kulağı tarafından işitilemez ancak bazı hayvanlar tarafından duyulabilir. Örneğin köpekler, yarasalar ve yunuslar ultrasonik seslerle iletişim kurabilir. Ultrasonik sesler teknolojide de faydalanılmaktadır. Örneğin tıpta tanı ve tedavi amaçlı, endüstride malzeme kalite kontrolü ve temizliği amaçlı ultrasonik ses kullanılır.

3. Uzaktaki bir patlama olayında önce bir yer sarsıntısı algılanır, sonra da patlamanın sesi işitilir. Bu olay nasıl açıklanır?

Bu olay, patlama sırasında oluşan sismik dalgalar ve ses dalgaları arasındaki hız farkından kaynaklanır. Sismik dalgalar, yer kabuğunda oluşan titreşimlerin yer içinde ve yüzeyinde yayılmasıyla oluşan dalgalar olarak tanımlanabilir. Ses dalgaları ise, ses kaynağından çıkan titreşimlerin yayıldığı ortamdaki maddenin taneciklerini titreştirerek ilerleyen dalgalar olarak tanımlanabilir. Sismik dalgalar, ses dalgalarından çok daha hızlı ilerler. Bu nedenle, uzaktaki bir patlama olayında önce bir yer sarsıntısı algılanır, sonra da patlamanın sesi işitilir.

4. Ses kirliliği nedir, nasıl azaltılabilir?

Ses kirliliği, insan veya hayvan yaşamını olumsuz etkileyen, dengesini bozan her türlü insan, hayvan ya da makine kaynaklı ses oluşumudur. Ses kirliliği insanlarda geçici veya kalıcı işitme sorunları, dolaşım ve solunum bozuklukları, yüksek tansiyon, stres, konsantrasyon eksikliği, uyku düzeninin bozulması ve davranış bozuklukları gibi fizyolojik ve psikolojik sorunlar ortaya çıkarabilir. Ses kirliliğinin en yaygın biçimlerinden biri ulaşım sistemlerinden kaynaklanır. 

Ses kirliliğini azaltmak için şu önlemler alınabilir:

• Sanayi tesisleri şehir dışında kurulmalı ve gürültü ölçümleri yapılmalıdır.
• Metro gibi yeraltı ulaşımına önem verilmeli ve ulaşımda toplu taşıma araçları tercih edilmelidir.
• Seyyar satıcıların bağırarak satış yapmaları engellenmelidir.
• Konut yapımında ses izolasyonu sağlanmalıdır.
• Yüksek sesle müzik çalan eğlence merkezleri şehir dışına kurulmalıdır.
• Otomobillerin kullanımı azaltılıp toplu taşıma araçları tercih edilmeli.
• Gece mekanlarına ses yalıtımı yapılarak yayılması önlenmeli.
• Ev ve iş yerlerinde ses geçirmeyen camlar tercih edilmeli.
• Gürültü yapan sanayi kuruluşları şehir dışına taşınmalı.
• Gereksiz yere kornaya basmamalıyız.
• Elektronik aletlerinin sesi kısılmalı.
• Bağırarak konuşulmaması gereklidir.
• Ağaçlandırma çalışmaları yapılmalı ses kirliliğini önleyici etkisi vardır.

C. Aşağıdaki problemleri çözelim ve çözümleri defterimize yazalım.

1. Bir otomobil klaksonunun sesi 420 Hz frekanslı olduğuna göre bu klaksonun çıkardığı sesin havadaki dalga boyu kaç m’dir (vses = 340 m/s alınız.)?

Bu sorunun cevabını bulmak için ses dalgalarının hız formülünü kullanabiliriz. Bu formüle göre:

V = λ.f

Burada V sesin hızı, λ dalga boyu ve f frekanstır. Verilen değerleri formüle yerine koyarsak:

340 = λ.420

λ = 340/420

λ = 0,81 m

Bu klaksonun çıkardığı sesin havadaki dalga boyu yaklaşık olarak 0,81 m’dir.

2. İnsan kulağının işitme aralığı, yaklaşık değerlerle 20 ile 20.000 Hz arasıdır. Bu aralık, sesin havadaki dalga boyu cinsinden ifade edilmek isteniyor. Hangi sayılar elde edilir (vses = 340 m/s alınız.)?

Bu sorunun cevabını bulmak için ses dalgalarının hız formülünü kullanabiliriz. Bu formüle göre:

V = λ.f

Burada V sesin hızı, λ dalga boyu ve f frekanstır. Verilen değerleri formüle yerine koyarsak:

λ = V/f

İnsan kulağının işitme aralığındaki en düşük frekans için:

λ = 340/20

λ = 17 m

İnsan kulağının işitme aralığındaki en yüksek frekans için:

λ = 340/20000

λ = 0,017 m

Bu aralık, sesin havadaki dalga boyu cinsinden ifade edilmek istenirse, yaklaşık olarak 17 m ile 0,017 m arasındadır.

Araştıralım, Hazırlanalım

Bir sonraki konuya hazırlık için aşağıdaki çalışmaları yapalım:
• Depremlerle ilgili olarak ortaokul fen bilimleri derslerinde öğrendiklerimizi anımsamak için eski ders kitaplarımızı ve ders notlarımızı gözden geçirelim.
• Güvenilir bilgi kaynaklarından depremlerin oluşumu, saptanması, yıkıcı etkileri ve depremlere karşı alınacak önlemler konusunda bilgi toplayalım

Answer 2

Sesler frekanslarına göre üçe ayrılmaktadır:

• İşitilebilir Ses Dalgaları: İnsan kulağının duyarlılık sınırları içinde olan ses dalgalardır. Bu sesler müzik aletleri veya ses tellerimiz gibi değişik yollarla oluşturulabilir. İnsan kulağının duyabildiği ses frekansı aralığı yaklaşık olarak 20 Hz ile 20.000 Hz arasındadır.
• Ses Altı (infrasonik) Dalgalar: İşitilebilir sınırın altındaki frekanslarda olan ses dalgalardır. Bu sesler insan kulağı tarafından işitilemez ancak bazı hayvanlar tarafından duyulabilir. Örneğin filler, balinalar ve yunuslar infrasonik seslerle iletişim kurabilir. Deprem, volkan, şimşek gibi doğal olaylar da infrasonik ses kaynaklarıdır.
• Ses Üstü (ultrasonik) Dalgalar: İşitilebilir sınırın üstündeki frekanslarda olan ses dalgalardır. Bu sesler de insan kulağı tarafından işitilemez ancak bazı hayvanlar tarafından duyulabilir. Örneğin köpekler, yarasalar ve yunuslar ultrasonik seslerle iletişim kurabilir. Ultrasonik sesler teknolojide de faydalanılmaktadır. Örneğin tıpta tanı ve tedavi amaçlı, endüstride malzeme kalite kontrolü ve temizliği amaçlı ultrasonik ses kullanılır.