Question

Büyük Ünlü Uyumu Nedir?

Answer 1

Büyük Ünlü Uyumu, Türkçe dilbilgisinde ünlülerin birbirlerini etkileyerek uyum sağladığı bir kuraldır. Bu kurala göre, ünlülerin a, ı, o, u sesleri kalın ünlüler olarak adlandırılırken, e, i, ö, ü sesleri ince ünlüler olarak adlandırılır. İşte bu kuralın detayları:

1. Büyük Ünlü Uyumu (=Kalınlık-İncelik Uyumu):

   • Türkçe bir kelimenin ilk hecesindeki ünlü kalın ise diğer hecelerdeki ünlüler de kalın, ilk hecesindeki ünlü ince ise diğer hecelerdeki ünlüler de ince olur.
   • Ünlüler arasındaki bu uyuma “büyük ünlü uyumu” veya “kalınlık-incelik uyumu” denir.
   • Örneğin:
     • Kalın Ünlü Uyumu:
       • “konuşma”, “doludur” kelimelerinin tüm hecelerindeki ünlüler kalındur.
     • İnce Ünlü Uyumu:
       • “deyimlerle” kelimesinin tüm hecelerindeki ünlüler incedir.

2. Küçük Ünlü Uyumu (=Düzlük-Yuvarlaklık Uyumu):

   • Türkçe bir kelimede düz ünlüden sonra düz (a, e, ı, i), yuvarlak ünlüden sonra yuvarlak dar (u, ü) veya düz geniş (a, e) ünlüler bulunur.
   • Ünlüler arasındaki bu uyuma “küçük ünlü uyumu” veya “düzlük-yuvarlaklık uyumu” denir.
   • Örneğin:
     • “yazıldığı”, “gelenek” kelimelerinin tüm hecelerindeki ünlüler düzdür.
     • “kökleri” kelimesinde yuvarlak ünlüden sonra düz ünlüler gelmiştir.

Bu kurallar, Türkçe kelimelerin doğru telaffuzunu sağlamak için önemlidir.