Question

10. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 204 Cevapları - Meb Yayınları

Answer 1

Aşağıdaki metinde boş bırakılan yerleri yanda verilen uygun sözcüklerle doldurunuz.

Günlük hayatta kullanılan tüm malzemelerde ve gıdalarda (a) kimyasal maddeler bulunur. (b) temizlik amacıyla sık kullanılan kimyasal maddelerden (c) sabun ve deterjan organik bir kısım içeren
(ç) yüzey aktif maddeleriyle etki ederek vücutta veya herhangi bir yüzeyde oluşan istenmeyen maddeleri uzaklaştırır. Vücutta veya bir yüzeyde istenmeyen toz, toprak, kil, kum gibi anorganik maddeler veya yağ gibi apolar organik maddelere (d) kir denir. Benzer yapıdaki sabun veya deterjanın suyu sevmeyen (e) apolar kısmı kiri çevrelerken (f) polar kısmı su ile etkileşir.

(g) kişisel temizlikte (h) diş macunu,  (ı) şampuan , katı sabun, sıvı sabun gibi maddeler kullanılır. Sağlığı korumak ve hastalıkların yayılmasını önlemek için (i) hijyen amacıyla kullanılan maddelerin başında çamaşır suyu ve (j) kireç kaymağı gelir. Sodyum hipoklorit (NaOCl)in sulu çözeltisi olan (k) çamaşır suyu , mikrop öldürücü etkisinin yanında (l) ağartıcı özelliğe de sahiptir.

Polietilen (PE), polietilen teraftalat (PET), (m) teflon , kevlar, polivinil klorür (PVC), (n) kauçuk ve polistiren (PS) gibi (o) polimer adı verilen çok büyük moleküller, (ö) monomer adı verilen küçük moleküllerin birleşmesiyle oluşur.

Kişisel bakım ve estetik amacıyla kullanılan parfüm, (p) saç boyası, (r) kalıcı dövme boyası ve jöle gibi kozmetikler (s) zararlı kimyasalları içerebilir. Hastalıkların tedavisi amacıyla kullanılan kimyasal maddelere
(ş) ilaç adı verilir ve hap, şurup, iğne, (t) merhem gibi formları bulunur.

1. Kişisel temizlikte kullanılan temizlik maddelerine örnek veriniz.

• Cevap:

Kişisel temizlikte kullanılan temizlik maddelerine örnek olarak şunları verebiliriz:

• Şampuan: Saçlardaki kir, toz ve yağı temizler.
• Diş macunu: Dişlerdeki yiyecek parçalarının asidik özelliğini nötralize eder ve diş çürümelerini engeller.
• Katı ve sıvı sabun: Ciltteki kiri ortamdan uzaklaştırır. Sıvı sabunlar katı sabunlara göre daha hijyenik ve kullanımı daha kolaydır.
• Boraks: Bor bileşikleri içeren doğal bir temizlik maddesidir. Leke çıkarma, ağartma, suyu yumuşatma ve bakteri engelleme gibi özelliklere sahiptir.

2. Kir nedir? Nasıl temizleneceğini kısaca açıklayınız.

• Cevap:

Kir, herhangi bir şeyin veya vücudun üzerinde oluşan veya biriken pislik olarak tanımlanabilir. Kir, olmaması gereken yerde olan yabancı madde olarak da ifade edilebilir. Kir, çamur, leke, yağ, toz gibi maddelerden oluşabilir. Kirin insan sağlığı ve çevre için zararları vardır. Kir, hastalıklara, alerjilere, enfeksiyonlara ve kötü kokulara neden olabilir. Kir, ayrıca su ve toprak kirliliğine katkıda bulunabilir.

3. Hijyen nedir? Hijyen amacıyla en sık kullanılan maddelere örnek veriniz.

• Cevap:

Hijyen, bir ortamda bakteri, virüs veya kir olmaması durumudur. Hijyen, insan sağlığını korumak ve hastalıklardan kaçınmak için çok önemlidir. Hijyen sağlamak için çeşitli temizlik maddeleri kullanılabilir. 

Hijyen amacıyla en sık kullanılan maddelere örnek olarak şunları verebiliriz:

• Dezenfektan: Dezenfektanlar, yüzeylerdeki mikropları öldüren veya etkisiz hale getiren kimyasal maddelerdir. Dezenfektanlar, hastaneler, okullar, iş yerleri gibi ortak kullanım alanlarında hijyen sağlamak için sıkça kullanılır.
• Sterilizatör: Sterilizatörler, yüksek sıcaklık, basınç veya radyasyon gibi yöntemlerle yüzeylerdeki mikropları tamamen yok eden cihazlardır. Sterilizatörler, tıbbi aletler, cerrahi malzemeler, laboratuvar ekipmanları gibi hijyenin çok önemli olduğu alanlarda kullanılır.
• Sabun: Sabunlar, su ve yağ karışımından elde edilen yüzey aktif maddelerdir. Sabunlar, ciltteki kir ve yağı temizlemek ve mikropları uzaklaştırmak için kullanılır. Sabunlar, kişisel temizlikte en çok kullanılan maddelerden biridir.
• Antiseptik: Antiseptikler, ciltteki mikropları öldüren veya etkisiz hale getiren kimyasal maddelerdir. Antiseptikler, yaraların enfeksiyon kapmasını önlemek veya cilt hastalıklarını tedavi etmek için kullanılır.

4. Monomer ve polimer nedir? Tanımlayınız.

• Cevap:

• Monomer, polimer adı verilen daha karmaşık moleküller oluşturmak için tekrar eden bir şekilde bir araya getirilebilen küçük bir moleküldür.
• Polimer, belirtilmemiş sayıda monomerden oluşan bir zincirdir. Polimerler, monomerlerin kovalent bağlarla veya polimerizasyon adı verilen bir işlemle supramoleküler olarak bağlanmasıyla oluşur.
• Monomerlerin örnekleri arasında vinil klorür (PVC’ye polimerize olur), glikoz (nişasta, selüloz gibi polimerlere polimerize olur) ve amino asitler (proteinlere polimerize olur) bulunur.
• Polimerlerin örnekleri arasında plastikler, kauçuklar, naylonlar, proteinler, DNA ve RNA bulunur.

5. İlaçların farklı formlarda üretilmesinin nedeni nedir? Açıklayınız.

• Cevap:

• İlaçların farklı formlarda oluşunun sebebi; doğru dozda alınmasını sağlamak, etken maddesini dış etkilerden korumak, etken maddeleri mide suyu gibi asidik vücut sıvılarından korumak, etken maddelerin tat ve kokularını maskelemek, vücut dokuları içinde istenen bölgeye yerleştirmek, ideal ilaç etkisini sağlamak, vücutta dağılım ve emilimini kontrol etmek, istenilen şekilde çözünmesini sağlamaktır.
• İlaçların farklı formları arasında tablet, kapsül, şurup, merhem, krem, jel, sprey, damla, iğne, fitil gibi çeşitler bulunur.
• İlaçların farklı formları ilaçların içerdiği hammaddeye, üreten firmanın piyasaya sunduğu şekle ve hastanın kullanım kolaylığına göre değişir.

6. Oyuncak ve tekstil ürünlerinin yapısında bulunan polimer malzemelerin zararları nelerdir? Kısaca açıklayınız.

• Cevap:

• Oyuncak ve tekstil ürünlerinin yapısında bulunan polimer malzemelerin zararları; kanser, hormon sistemi rahatsızlıkları, obezite, göğüs hastalıkları, depresyon, göz ve cilt tahrişi, sinir sistemi hastalıkları gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
• Oyuncak ve tekstil ürünlerinde kullanılan polimer malzemelerin içinde ftalatlar, bisfenol-A, elyaf, etilen glikol, polipropilen, polivinil klorür, polibromo bifeniller, polistiren gibi kimyasallar bulunabilir.
• Bu kimyasallar canlıların hormon sistemine zarar vererek tümör oluşumuna neden olabilir, doğum kusurları ve gelişim bozukluklarına yol açabilir, gözlerin ve solunum yollarının tahrişine neden olabilir, yandığında toksik madde açığa çıkarabilir.

7. Geri dönüşümün ülke ekonomisine katkısını kısaca açıklayınız.

• Cevap:

• Geri dönüşümün ülke ekonomisine katkısı; hammadde ihtiyacının ve maliyetlerin azalması, dışa bağımlılığın azalması, istihdamın artması, çöp depolama alanlarının kullanım ömrünün uzatılması gibi faydalar sağlar.
• Geri dönüşüm sayesinde, doğal kaynakların tüketimi azaltılarak, israfın önüne geçilir. Bu da, üretim maliyetlerini düşürür ve rekabet gücünü arttırır.
• Geri dönüşüm sayesinde, atık maddelerin tekrar kullanılabilir hale getirilmesi, yeni ham madde arayışına girmeyi engeller. Bu da, ithalat masraflarını azaltır ve dışa bağımlılığı azaltır.
• Geri dönüşüm sayesinde, geri dönüşüm tesislerinde iş gücü ihtiyacı oluşur. Bu da, işsizlik sorununa bir çözüm oluşturarak, istihdamı arttırır.
• Geri dönüşüm sayesinde, atık miktarı azaltılarak, çöp depolama alanlarındaki yer tasarrufu sağlanır. Bu da, yeni çöp depolama alanları açılmasını engelleyerek, ülke ekonomisine tasarruf sağlar.

8. İlaçlar hastalığın tanısı, tedavisi veya önlenmesi için kullanılması gereken maddelerdir. İlaçlar bazen istenmeyen tepkimelerin oluşmasına neden olabilir. Bu nedenle ilaç kullanımında dikkat etmemiz gereken hususlar nelerdir? Kısaca açıklayınız..

• Cevap:

İlaç kullanımında dikkat etmemiz gereken hususlar şunlardır:

• İlaç kullanımı hekime danışmadan yarıda kesilmemeli, doz değişikliği yapılmamalıdır.
• Kesilmiş veya açılmış ambalajlar satın alınmamalı, son kullanma tarihi geçmiş olan, küflenmiş, rengi bozulmuş ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır.
• İlaçların saklanması konusunda kullanma talimatında verilen bilgilere uyulmalıdır.
• Doktorunuz size düzenli olarak kullandığınız bir ilaç var mı diye soracaktır. Doktorunuza kullandığınız ilaçları (vitaminler de dahil) eksiksiz söyleyin.
• İlaçlarınızı alırken size verilen talimatlara uyun.
• Yiyeceklerden veya ilaçlardan kaynaklı şikayetleriniz olursa bunu doktorunuza söyleyin.
• Yakınlarınızdan doktorun size anlattıklarını hatırlatmasını rica edin.
• Düzenli kullandığınız diğer ilaçların reçete edilmesi için doktorunuza hatırlatma yapın.
• Doktorunuza veya hemşirenize ilaçları zamanında alabilmek için ne gibi yöntemler uygulayabileceğinizi danışın.
• Alerjik bir bünyeniz varsa bunları bildirmeyi unutmayın.

Evde ilaç kullanımında dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• İlaçlarınızı doğru zamanda almanız için aile üyelerinden size hatırlatmalarını isteyin.
• Sürekli kullandığınız ilaçların kutusunu atmayın.
• İlaçlarınız devam edecekse bitmeden 3-5 gün önceden doktorunuza reçete ettirin.
• İlaçlarınızı alırken ilacın adını okuyup doğru aldığınızdan emin olun.
• İlaçlarınızı karanlıkta kullanmayın, yanlış ilacı alabilirsiniz.
• İlaçları banyo gibi nemli yerlerde saklamayın.
• Kendi kendinize veya tanıdıklarınıza danışarak kesinlikle ilaç almayın.
• Size reçete edilen ilaçları da başkasına tavsiye etmeyin.
• İlacınızı her gün aynı saatte alın.
• İlacınızın son kullanma günü geçtiyse ilacı kullanmayınız.
• İlacınız kullanılmayacak duruma gelmişse çöpe atmayın, lavaboya ya da tuvalete dökün.
• Özellikle antibiyotik olmak üzere ilaçlarınızı iyi olsanız bile size söylenen zamandan önce kesmeyin.
• Beklenmeyen bir etki görürseniz doktorunuza söyleyin.
• İlaç kullanırken alkol almamaya dikkat ediniz.
• Tüm ilaçlarınızı kendi ambalajında saklayınız.

Çocuklarda ilaç güvenliği için alınması gereken önlemler şunlardır:

• Çocuklar ilaçların ne anlama geldiğini tam olarak bilemez. Bu yüzden onları şeker gibi yemeye kalkabilir.
• İlaçları çocukların ulaşamayacakları yerlerde ve kendi ambalajında saklayın.
• Aynı şekilde çocuklar sizin ilaçları aldığınızı gördüğünde sizi taklit etmek isteyebilir.