Question

Saltanatın kaldırılmasına rağmen halifeliğin devam etmesinin sebepleri nelerdir?

Answer 1

Saltanatın kaldırılmasına rağmen halifeliğin devam etmesinin sebepleri, hem siyasi hem de toplumsal nedenlere dayanmaktadır. 

Siyasi nedenler arasında şunlar sayılabilir:

• Saltanatın kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) ulusal egemenlik ve bağımsızlık ilkesini güçlendirmiş, ancak İstanbul Hükümeti’nin ve yabancı devletlerin baskısı altında kalan halifeliğin durumunu belirsizleştirmiştir. Bu nedenle, TBMM, halifeliği kendi kontrolü altına almak ve uluslararası alanda tanınmak için saltanatla birlikte kaldırmamıştır.
• Halifeliğin kaldırılması, Lozan Barış Konferansı’nda Türkiye’nin elini zayıflatabilirdi. Zira, halifelik, Osmanlı Devleti’nin yıkılmasından sonra da İslam dünyasında saygınlığını korumuş ve Türkiye’ye bölgesel bir etki alanı sağlamıştır. Bu nedenle, TBMM, halifeliği Lozan’da bir pazarlık unsuru olarak kullanmak için saltanatla birlikte kaldırmamıştır.

Toplumsal nedenler arasında ise şunlar sayılabilir:

• Saltanatın kaldırılması, Türk halkının büyük bir bölümünü memnun etmiş, ancak bazı kesimleri rahatsız etmiştir. Özellikle, dini duyarlılığı yüksek olanlar, saltanatın kaldırılmasını dinin elden gitmesi olarak algılamış ve tepki göstermiştir. Bu nedenle, TBMM, halkın desteğini kaybetmemek ve dini hassasiyetleri gözetmek için halifeliği saltanatla birlikte kaldırmamıştır.
• Halifeliğin kaldırılması, Türkiye’nin toplumsal yapısını ve kültürel değerlerini değiştirebilirdi. Zira, halifelik, Türk milletinin tarihinde önemli bir rol oynamış ve Türk kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Bu nedenle, TBMM, toplumsal istikrarı sağlamak ve kültürel mirası korumak için halifeliği saltanatla birlikte kaldırmamıştır.

Bu nedenlerden dolayı, saltanatın kaldırılmasına rağmen halifeliğin devam etmesi kararı alınmıştır. Ancak bu karar uzun ömürlü olmamış ve 3 Mart 1924’te halifelik de tamamen kaldırılmıştır.