Question

Vücudun doğal korunma yolları nelerdir?

Answer 1

Vücudun Doğal Korunma Yolları

Vücudun doğal korunma yolları, vücudu dışarıdan gelebilecek mikroplara, toksinlere ve zararlı maddelere karşı savunan fiziksel, kimyasal ve biyolojik mekanizmalardır. Vücudun doğal korunma yolları şu şekilde sınıflandırılabilir:

Fiziksel Korunma Yolları

Fiziksel korunma yolları, vücudun dış yüzeyini kaplayan ve iç organlarını çevreleyen dokuların oluşturduğu bariyerlerdir. Bu bariyerler, mikropların vücuda girmesini veya yayılmasını engeller. Fiziksel korunma yolları şunlardır:

• Deri: Vücudun en büyük organı olan deri, vücudu dış etkenlere karşı koruyan bir kalkandır. Derinin üst tabakası olan epidermis, sürekli olarak ölü hücreleri döker ve böylece mikropların tutunmasını zorlaştırır. Derinin alt tabakası olan dermis ise kan damarları, sinirler, ter bezleri ve yağ bezleri gibi yapıları içerir. Ter bezleri, ter salgılayarak vücut ısısını düzenler ve cildi nemli tutar. Yağ bezleri ise sebum adı verilen bir yağ salgılayarak cildi yumuşatır ve bakterilere karşı asidik bir ortam oluşturur.
• Mukus: Mukus, solunum, sindirim ve üreme sistemlerinin iç yüzeyini kaplayan epitel dokusunun salgıladığı yapışkan bir sıvıdır. Mukus, mikropları yakalar ve öksürme, hapşırma veya yutma gibi hareketlerle vücuttan uzaklaştırır.
• Gözyaşı: Gözyaşı, gözleri nemli tutan ve kirleticileri temizleyen bir sıvıdır. Gözyaşı ayrıca lizozim adı verilen bir enzim içerir. Lizozim, bakterilerin hücre duvarlarını parçalayarak onları öldürür.
• Tükürük: Tükürük, ağızda üretilen ve besinleri sindirmeye yardımcı olan bir sıvıdır. Tükürük de lizozim enzimi içerir ve ağızdaki bakterileri öldürür.
• Mide asidi: Mide asidi, midede üretilen ve besinleri parçalamaya yardımcı olan asidik bir sıvıdır. Mide asidi, yutulan mikropların çoğunu öldürür.

Kimyasal Korunma Yolları

Kimyasal korunma yolları, vücutta üretilen veya alınan bazı maddelerin oluşturduğu savunma mekanizmalarıdır. Bu maddeler, mikropları öldürmek veya etkisiz hale getirmek için çalışır. Kimyasal korunma yolları şunlardır:

• Antimikrobiyal peptidler: Antimikrobiyal peptidler, vücutta doğal olarak üretilen kısa protein zincirleridir. Antimikrobiyal peptidler, bakteri, virüs ve mantar gibi çeşitli mikroplara karşı etkilidir. Antimikrobiyal peptidler, mikropların hücre zarlarını delerek onları öldürür veya bağışıklık sisteminin diğer hücrelerini uyararak onları yok etmesine yardımcı olur.
• İnterferonlar: İnterferonlar, virüsler tarafından enfekte olmuş hücrelerin salgıladığı proteinlerdir. İnterferonlar, komşu hücreleri virüslere karşı uyarır ve onların çoğalmasını engeller. Ayrıca bağışıklık sisteminin diğer hücrelerini aktive ederek virüsleri yok etmesine yardımcı olur.
• Kompleman sistemi: Kompleman sistemi, kanda bulunan ve mikropları tanıyarak onlara bağlanan proteinlerden oluşur. Kompleman sistemi, mikropları doğrudan öldürmek, fagositoz adı verilen yeme işlemini kolaylaştırmak veya iltihaplanma adı verilen yangısal tepkiyi başlatmak gibi yollarla vücudu savunur.
• Antikorlar: Antikorlar, bağışıklık sisteminin ürettiği proteinlerdir. Antikorlar, mikropların yüzeyinde bulunan antijen adı verilen yapıları tanır ve onlara spesifik olarak bağlanır. Antikorlar, mikropları etkisiz hale getirmek, fagositozu kolaylaştırmak veya kompleman sistemini aktive etmek gibi yollarla vücudu savunur.
• Aşılar: Aşılar, vücuda zayıflatılmış veya ölü mikropların veya antijenlerin verilmesiyle oluşturulan korunma yöntemidir. Aşılar, vücudun antikor üretmesini sağlar ve böylece mikroplara karşı bağışıklık kazandırır.

Biyolojik Korunma Yolları

Biyolojik korunma yolları, vücutta bulunan veya dışarıdan alınan bazı canlıların oluşturduğu savunma mekanizmalarıdır. Bu canlılar, mikropları yok etmek veya baskılamak için çalışır. Biyolojik korunma yolları şunlardır:

• Fagositoz: Fagositoz, bağışıklık sisteminin bir parçası olan akyuvarların mikropları yutarak yok etmesi işlemidir. Fagositoz yapan akyuvarlara fagosit denir. Fagositler, kan dolaşımında veya dokularda bulunabilir. Fagositler, mikropları tanımak için antikorlara veya kompleman sistemine ihtiyaç duyar.
• Doğal katil hücreler: Doğal katil hücreler, bağışıklık sisteminin bir parçası olan akyuvarlardır. Doğal katil hücreler, virüsler tarafından enfekte olmuş hücreleri veya kanserli hücreleri tanır ve onları öldürür. Doğal katil hücreler, antikorlara veya kompleman sistemine ihtiyaç duymaz.
• İltihaplanma: İltihaplanma, vücudun hasar gören dokularına kan akışını arttırarak ve bağışıklık sisteminin hücrelerini göndererek oluşturduğu yangısal tepkidir. İltihaplanma, hasarlı dokuların iyileşmesini ve mikropların yok edilmesini sağlar. İltihaplanmanın belirtileri arasında kızarıklık, şişlik, ısı artışı ve ağrı sayılabilir.
• Probiyotikler, vücuda faydalı olan canlı mikroorganizmalardır. Probiyotikler, bağırsaklarda bulunur ve sindirime, bağışıklığa ve hormon dengesine yardımcı olur. Probiyotikler, aynı zamanda zararlı mikropların çoğalmasını ve enfeksiyonlara yol açmasını engeller. Probiyotikler, yoğurt, kefir, turşu gibi fermente gıdalarda veya takviye olarak alınabilir .