Question

Mani Nedir. Özellikleri Nelerdir?

Answer 1

Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür.

Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bendden meydana gelir. Dizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır.

Birinci, ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli, üçüncü dize serbesttir. Yani kafiye dizilişi aaxa'dır. aaaxa düzeninde maniler de var.

İlk iki dize hazırlık dizeleridir. Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur. Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir.

Mani Özellikleri

 Halk edebiyatının bir nazım çeşidi olan manilerin kendilerine özel birçok özelliği bulunmaktadır. Bu özellikler ile birçok nazım türünden ayrılmaktadır. Bu özellikler şunlardır:

  - Dört dize ve yedi heceden oluşurlar.

 - Kafiye düzeni aaxa şeklinde olmaktadır.

 - Bazı manilerde birinci ve üçüncü dizeleri serbest, ikinci ve dördüncü dizeleri kafiyeli olan maniler bulunmaktadır. Kafiye düzeni xaxa şeklindedir.

- Manilerde ilk iki dize temel düşünceye giriştir. Bunlara doldurma dizeler de denmektedir.

 - Son iki dize de temel duygu ve düşünce belirtilir.

 - Divan Edebiyatında manilere ''tuyuğ'' denmektedir. 

 Mani Çeşitleri ve Örnekler İle Konu Anlatımı 

 Maniler Halk Edebiyatında bir nazım çeşididir. Özlem, ayrılık ve aşk konuları başlıca konulardır. Fakat her konuda mani yazılmaktadır. Çok eski yıllardan günümüze kadar gelmiş bu nazım çeşidi ile pek çok kaynakta karşılaşmak mümkündür. Mani çeşitleri 4 farklı başlıkta incelenmektedir. Mani çeşitleri şunlardır: 

 - Düz Mani: Dört dizeden oluşur ve kafiye şeması aaxa şeklindedir. Düz maniye örnek şu şekildedir: 

 Kaşların ok dedikçe

 Kirpiğin çok dedikçe

 Pek mi gönlün büyüdü

 Sen gibi yok dedikçe 

 - Kesik ( Cinaslı) Mani: İlk dizede hece sayısı eksik bırakılır. Ayrıca ilk dize anlamlı veya anlamsız sözcüklerden de oluşabilir. Genellikle ilk dizede bulunan sözcük şiir içinde cinaslı kafiyeyi oluşturmaktadır. Kesik maniye şu şekilde örnek verebiliriz:

  Böyle bağlar

 Yar başın böyle bağlar

 Gül açmaz bülbül ötmez

 Yıkılsın böyle bağlar 

 - Yedekli (Artık) Mani: Klasik dört dizenin üzerine iki dize daha eklenmesiyle oluşan mani türüdür. Son iki dörtlüğü eklenirken kafiye şemasına da uyumlu olmalıdır. Şu şekilde örnek verebiliriz: 

Ağlarım çağlar gibi

 Derdim var dağlar gibi

 Ciğerden yaralıyım

 Gülerim sağlar gibi

 Her gelen bir gül ister

 Sahipsiz bağlar gibi 

- Ayaklı Mani: Kesin manilerin birinci dizesi doldurulur. Bu mani türüne de ayaklı mani denmektedir. Ayaklı maniye örnek şu şekilde verilir: 

 Ah o beni o beni

 Kakül örtmüş o beni

 Ben yarimi unutmam

 Unutsa da o beni