Question

8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 32 Cevapları - SDR Dikey Yayınları

Answer 1

A. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.

1) Dolanma düzlemi nedir? Açıklayınız.

Cevap: Dolanma düzlemi Dünya Güneş etrafında dolanırken, her gezegen gibi belli bir yörüngeyi takip eder. Dünya'nın izlediği bu yörüngeye dolanma düzlemi ya da yörünge düzlemi denir

Örneklere kısaca birlikte bakalım:

• Dünya Güneş'in etrafında döner. Dolanma hareketine örnek olarak verilebilir. Dolanma düzlemi ise izlediği yoldur.
• Ay da, Dünya'nın etrafında döner. Dolanma hareketine örnek olarak verilebilir. Dolanma düzlemi ise izlediği yoldur.
• Pergelin iki ucu vardır. İğneli kısmının etrafında kalemli kısmı dolanma hareketi yapar. Dolanma düzlemi ise izlediği yoldur.

2) Mevsimlerin oluşma nedenleri nelerdir? Belirtiniz.

Cevap:

• Dünya`nın eksen eğikliği. (Güneş ışınlarının geliş açısını değiştirir.).
• Dünya`nın Güneş etrafında dolanması. (Güneş ışınlarının geliş açısını değiştirir.).
• Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin aydınlanma süresi. (Güneş ışınlarının soğrulma miktarını değiştirir.).
• Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin Güneş`ten gelen ısı ve ışık enerjisini soğurma miktarı. (Isınma miktarını bu nedenle de sıcaklık miktarını etkiler.).
• Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin denizlere olan uzaklığı. (Güneş ışınlarının yoğunluğunu etkiler.).
• Dünya üzerindeki herhangi bir bölgenin yükselti şekilleri. (Güneş ışınlarının yoğunluğunu etkiler.)

3) Eksen eğikliğinin sonuçları nelerdir? Belirtiniz.

Cevap: 

• Mevsimlerin oluşmasına neden olur.
• Bir noktaya düşen güneş ışınları yıl içerisinde değişir.
• Bir noktaya dikilen çubuğun gölge boyu yıl içinde değişir.
• Dönenceler ve Kutup Daireleri oluşur.
• Kuzey ve Güney yarım kürelerde aynı anda farklı mevsimler yaşanır.
• Aydınlanma dairesi sürekli yer değiştirir.
• Gece ve gündüz süreleri uzayıp kısalır.
• Mevsimlik sıcaklık ve basınç farkları oluşur.
• Matematik iklim kuşakları meydana gelir.
• Güneşin doğuş-batış saati ve yeri değişir.

4) Dünya’nın hareketleri ve bu hareketlerin sonucunda oluşan değişiklikler nelerdir? Açıklayınız.

Cevap: Dünyanın iki türlü hareketi vardır. Bunlar günlük hareket ve yıllık hareketlerdir.

Dünyanın Günlük Hareketinin Sonuçları

Dünya kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru 24 saatte döner. Buna 1 gün, harekete ise günlük hareket denir.

Bunun sonucunda;

• Gece ve gündüz oluşur.
• Gün içinde güneş ışınlarının yere düşme açısı değişir ve buna bağlı olarak gün içinde; sıcaklıklar değişir, cisimlerin gölge boyu ve yönü değişir, günlük sıcaklık farklarına bağlı olarak taşlarda mekanik çözülmeler oluşur, günlük basınç farklarına bağlı olarak meltem rüzgarları meydana gelir.
• 30 ve 60 derece enlemlerinde dinamik basınç alanları oluşur.
• Sürekli rüzgarların yönlerinde sapmalar oluşur. Kuzey yarımkürede hareket yönünün sağına, güney yarımkürede hareket yönünün soluna sapar.
• Okyanus akıntılarında halkalanmalar oluşur.
• Doğudaki bir yerde güneş batıdaki bir yere göre erken doğar ve erken batar.
• Doğu ve batı yönleri belirlenir.
• Yerel saat farkları oluşur.

Dünyanın Yıllık Hareketinin Sonuçları
Dünya, güneş çevresindeki dönüşünü 365 gün 6 saatte tamamlar. Buna 1 yıl, harekete ise yıllık hareket denir. Dünya, güneş çevresinde elips şeklindeki yörüngeyi takip ederek döner.

Dünyanın yörünge üzerindeki hareketi sırasında güneşe yaklaştığı dönemlerde hızı artarken, uzaklaştığı dönemlerde hızı azalır. 

Bunun sonucunda;

• Yarımkürede mevsim süreleri farklı olur.
• Eylül ekinoksu 2 gün gecikerek 23 Eylül’de gerçekleşir.
• Şubat ayı kısa sürer.

5) Günlük değişen hava olayları nelerdir? Belirtiniz.

Cevap: Atmosferde meydana gelen nem, yağış, rüzgar gibi Meteoroloji kökenli meydana gelen tüm hava olaylarına  denir. 

Günlük hayatta karşılaştığımız bazı hava olayları vardır. Bunlar;

 - Nem

 - Rüzgâr

 - Fırtına

 - Kasırga

 - Sis

 - Çiy

 - Kar

 - Yağmur

 - Hortum

 - Kırağı

 - Gök gürültüsü

6) Rüzgâr nasıl oluşur? Açıklayınız.

Cevap: Rüzgar, havanın yüksek basınçtan alçak basınçlı olan bölgelerine doğru hareket etmesi olayına denir. Bur da hava akımı daima yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru hareket eder.

Rüzgarın oluşumunda en temel unsur sıcaklık farkıdır. Bölgesel açıdan ortaya çıkan sıcaklık farkları rüzgarın hareket etmesine olanak tanımaktadır. Havadaki sıcaklık arttıkça ortamda yer alan atom parçacıkları daha hızlı hareket etmeye başlar. Bu doğrultuda enerji düzeyleri artış gösterir. Aynı şekilde Soğuk havalarda atomların hareketleri yavaşladığı için buna paralel olarak enerjileri de düşer. Bu sebepten dolayı sıcak havalarda rüzgar daha hafif bir etki yaratırken, soğuk havalarda ise ağırlaşır. Bu şekilde rüzgar oluşumu ile beraber mevsimsel şartlara bağlı olarak farklı zamanlarda şiddeti değişkenlik gösterir.

7) iklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklayınız.

Cevap: 

• İklim daha geniş alanlarda, hava durumu ise dar alanda meydana gelir.
• İklim uzun zaman süresince devam eden hava olaylarının ortalamasıdır. Ancak hava durumu kısa sürelidir.
• İklimi klimatoloji bilimi, hava durumunu meteoroloji bilimi takip eder.
• İklim kesinlik içerir ve kişiden kişiye göre değişmez, hava durumu tahmindir ve kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir.
• Bir yerin iklimini bulabilmek veya hakkında bilgi almak için birkaç günlük hava durumuna bakmamız yetmez. Birkaç günlük hava olayları ile birlikte ekvatora bakarak hava durumu tahmininde bulunabiliriz.

8) Meteorolojinin günlük yaşama etkilerini kısaca açıklayınız.

Cevap: İklim, insan yaşamı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Yıllar boyunca bu şartlara uyum sağlayarak, barınma, yiyecek üreterek, enerji elde ederek çevre koşullarıyla birlikte uyum sağlayarak gelmiştir. Meteoroloji insan yaşamı için ihtiyaç duyduğu ve gereksinimlerini karşılamak veya üretmek için doğrudan bir etkiye sahiptir. Dünya üzerinde yaşayan tüm canlılar, doğanın bir parçası olarak meteorolojik olaylara uyum sağlamak için hep çaba içerisinde olmuştur. Bu uyumluluk bütün canlılar için çok önemlidir. Bu uyumluluk içinde insanoğlunun en büyük özelliği çevreye ve iklime kendini adapte edebilmesidir. Bu sayede, barınma, üretim, giyim gibi özellikler meteorolojik değişimlere uygun şekilde gelişmiştir.

9) İklim bilimi ve iklim bilimci kavramlarını kısaca açıklayınız.

Cevap: 

İklim bilimi; atmosferde meydana gelen hava olayları ile yeryüzünde meydana gelen iklim tiplerini inceleyerek onların hangi özelliklere sahip olduğunu ortaya koyan bir bilim dalıdır. 

İklim bilimci; iklim bilimi alanında çalışan uzmanlara iklim bilimci (klimatolog) olarak adlandırılır.

10) Küresel iklim değişikliğinin nedenleri nelerdir? Açıklayınız.

Cevap: Dünyanın iklimi; güneşten gelen enerji miktarından, atmosferdeki sera gazı ve aerosol miktarına, güneş enerjisinin ne kadarının tutulacağı ya da yansıyacağını belirleyen yeryüzü özelliklerine kadar, pek çok faktörden etkilenmektedir.

B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.

Cevap:

1) Dünya’nın dönme ekseni……23°27′ derecelik………… bir açı ile eğik durmaktadır.

2) Mevsimlerin oluşumunun nedenlerinden biri de……eksen eğikliği …………dir.
3) ………21 Aralık…………tarihinde Güneş ışınları, Güney yarım küre yüzeyine daha fazla ısı enerjisi aktarır.

4) Dünya’nın, yıllık hareketini yaparken izlediği yol ………elips…………… şeklindedir.
5) Havanın yapısında…azot, oksijen, hidrojen, helyum .ve gibi gazlar bulunur.
6) Yatay yönlü hava hareketlerine………rüzgar……denir.
7) Ülkemizde görülen iklimlerden biri de…………………………………iklimidir.
8) Havanın yapısında bulunan ve……………Güneş ışığını………………..tutan gazlardan biri de metan gazıdır.

9) Sera etkisine neden olan gazların sebep olduğu küresel sıcaklık artışı,………küresel ısınma ve iklim değişikliği………..olarak adlandırılır.

10) Sera gazlarının atmosferdeki miktarının artmasına ………………………….. kullanımı neden  olur