Question

Yapım eki nedir?

Answer 1

Yapım eki, isim veya fiil kök ve gövdelerine gelerek, onlardan anlamları farklı yeni kelimeler oluşturan eklerdir. Bu ekler, eklendiği kelimelerin türünü de (isim, fiil) değiştirebilmektedir. Yani, yapım ekleri kelimeleri anlam ve/veya görev açısından değiştirebilen ve ortaya yeni kelimeler çıkaran eklerdir.

Örneğin, “Göz” kelimesi isimken, “Gözlemek” fiildir. Burada “-lemek” yapım ekidir. Aynı şekilde, “Bulmak” fiilinden “Bulgu” ismi türetilmiştir.

Yapım eklerinin çeşitleri şunlardır:

• Fiilden İsim Yapan Yapım Ekleri: Bilgi (Kökü: Bilmek), Sorgu (Kökü: Sormak), Çözgü (Kökü: Çözmek), Birikim (Kökü: Biriktirmek)
• Fiilden Fiil Yapan Yapım Ekleri: Araştırmak (Kökü: Aramak), Soruşturmak (Kökü: Sormak), Sarılmak (Kökü: Sarmak)
• İsimden Fiil Yapan Yapım Ekleri: Denkleştirmek (Kökü: Denk), Saçmalamak (Kökü: Saçma), Tuzlamak (Kökü: Tuz)
• İsimden İsim Yapan Fiil Ekleri: Sonuç (Kökü: Son), Denizci (Kökü: Deniz), Acılık (Kökü: Acı)

Yapım eklerine örnek cümleler:

1. Arkadaşımla gözlükçüye gidip, gözlük aldık.
2. Ülkemizin en önemli sanatçılarından Halit Bey’in ölümü bizi çok üzdü.

Yapım eklerinin, çekim eklerinden farkı; geldikleri kelimeden farklı yeni kelimeler türetmesidir. Çekim ekleri, aynı kelimenin yer, zaman veya durum yönünü belirtirler. Fakat yapım ekleri, kelimeyi farklı anlam veya görevlere gelecek şekilde değiştirirler, türetirler.